Ở nước Mỹ này, khi kinh tế suy sụp thì ông tổng thống lo bị dân chán ghét (79%) và đảng của ông cũng bị vạ lây, đại biểu Quốc Hội lo mất ghế và ứng cử viên tổng thống chật vật khi tranh cử. Ở nước Việt Nam thì khác. Lạm phát lên 25% tới 30%, nông dân ở Cà Mau bữa rau bữa cháo. Nhưng đảng cầm quyền chỉ lo bỏ tù nhà báo nay, cất chức nhà báo khác, Quốc Hội họp gật lấy gật để. Ông thủ tướng thong dong sang Trung Quốc rồi ông quốc trưởng sang Nga với cả một phái đoàn rình rang.

Chuyện bất ngờ trong chuyến đi Nga là ông Nguyễn Minh Triết đã hứa với Tổng Thống Nga Dmitry Medvedev sẽ đem tiền đầu tư ở nước Nga, một tỷ rưỡi Mỹ kim, để lập nhà máy chế tạo phân bón ở Kalmykia, bên bờ biển Caspian! Dân chúng vùng U Minh Hạ chắc ngạc nhiên hơn cả.Tại một miền nổi tiếng “trên cơm dưới cá” mà có bà mẹ 60 tuổi phải than với phóng viên báo Tuổi Trẻ: “Bữa nào ăn cháo đêm ngủ không được, nằm nuốt nước miếng tới sáng...! Xóm này nhà nào cũng phải ăn cháo!” Một em bé 8 tuổi năn nỉ mẹ đừng bắt ăn cháo nữa, người cha bật khóc, “Tôi thấy nhục quá, làm cha mà phải cho con ăn cháo trừ cơm!” Một người cha 63 tuổi nói thẳng: “Ðói là do người chớ không phải do trời...! Nước ngập thế này mà không cho xả thì lúa nào sống nổi!” Coi bộ ông Nguyễn Minh Triết không được đọc những bài báo đó, nếu ông đọc thì mấy ký giả khác có thể bị mất việc!

Nhưng không hiểu tại sao mấy ổng lại tính chuyện đem hàng tỉ Mỹ kim sang làm nhà máy phân bón ở Nga, để khai thác hơi đốt thiên nhiên trong biển Caspian trong khi nước mình cũng có bao nhiêu mỏ hơi đốt?

Trong các hợp đồng ký kết ở Nga lần này còn có việc hứa hẹn hợp tác với công ty RUSAL của Nga để lập một nhà máy ở Bình Phước, khai thác những mỏ bô xít (bauxite) ở vùng này, ước tính có 700 ngàn tấn bô xít. Việt Nam là nước có số bô xít lớn hàng thứ ba trên thế giới còn nằm dưới đất. Theo bản văn ghi nhận việc hợp tác thì đến năm 2012 công việc xây dựng mới bắt đầu. Trong khi đó thì nhà máy phân bón ở Kalmykia sang năm bắt đầu xây rồi. Tại sao tiền Việt Nam chạy sang Nga thì nhanh như vậy, trong khi tiền Nga đem qua Việt Nam lại chậm chạp? Người Việt Nam tính hay nghi ngờ, bàn nhau rằng Nga là một cửa ngõ để các nhà tư bản đỏ chuyển tiền, đem một tỷ rưỡi Mỹ kim qua đó sẽ giúp công tác rửa tiền dễ dàng và sạch sẽ hơn! Và việc rửa tiền cũng cấp bách hơn việc khai mỏ bô xít!

Nhưng liệu sang năm 2012 tiền Nga sẽ sang tới nước ta hay chưa? Cái đó còn tùy họ có tiền sẵn sàng hay không. Nếu biết tình trạng tài chánh của công ty này thì có thể nghi ngờ là còn lâu họ mới sẵn sàng!

Công ty United Company Rusal của nhà tỷ phú Oleg Deripaska, mà chính ông tỷ phú này lại đang gặp khó khăn vì nợ như chúa Chổm. Bữa Thứ Năm vừa qua chính phủ Nga đã phải bỏ ra 8 tỷ Mỹ kim cứu ông Oleg Deripaska, người giầu nhất nước Nga hiện nay và một đồng minh của Thủ Tướng Vladimir Putin. Ðó là sau khi chính phủ Putin đã đem 2 tỷ đô la cứu một nhà tỷ phú khác, Mikhail Fridman. Chính phủ Nga đang dành thêm 50 tỷ đô la làm công việc cứu trợ các công ty và ngân hàng gặp nạn. Chính phủ không những cho các ngân hàng vay mà còn đem tiền mặt tới cung cấp cho các máy rút tiền ATM của các ngân hàng nữa! Từ mấy tháng nay, chính phủ Nga đã dành 200 tỷ đô la để cứu các công ty và ngân hàng lâm nạn. Con số đó bằng 13% Tổng Sản Lượng Nội Ðịa, trong khi chính phủ Mỹ bỏ ra 700 tỷ cũng chỉ lớn bằng 5% GDP nước Mỹ. Cơn hoạn nạn tài chánh ở Nga khác bên Mỹ, nhưng vẫn là mối đe dọa trên nền kinh tế, sau một thời kỳ thịnh vượng rất mong manh vì không dựa trên những nền tảng vững chắc.

Ông Vladimir Putin gặp may mắn lên cầm quyền lúc kinh tế Nga đã xuống đến điểm thấp nhất, và những chính sách của chính phủ cũ của ông Yeltsin bắt đầu đem lại kết quả ổn định. Trong 8 năm làm tổng thống ông Putin được hưởng lộc nhờ giá dầu lửa lên cao vọt, mà đó là món hàng xuất cảng lớn nhất của Nga. Quỹ dự trữ ngoại tệ của Nga nhờ thế mà tăng lên, Tháng Tám năm 2008 đã lên tới 597 tỷ Mỹ kim, lớn hàng thứ ba trên thế giới. Nhưng từ mấy tháng nay nhiều người Nga đã chuyển tiền ra nước ngoài vì không tin tưởng vào nền kinh tế xứ họ, sau vụ ông Putin tấn công Georgia. Ðồng Rúp xuống giá vì người Nga cũng lo chuyển tiền ra nước ngoài. Quỹ ngoại tệ của chính phủ Nga đã giảm xuống chỉ còn 516 tỷ vào ngày 17 Tháng Mười vừa qua. Riêng trong tuần trước, quỹ dự trữ ngoại tệ đã giảm bớt 31 tỷ, cuối tuần này xuống còn 484 tỷ. Trong khi đó thì chính phủ phải lo bỏ thêm tiền cứu giúp các công ty và ngân hàng và giữ giá trị cho đồng “rúp.” Ngân Hàng Trung Ương Nga đã chi 13 tỷ Mỹ kim để mua đồng rúp trên thị trường để không cho tiền tụt giá. Người ta lo rằng với đà chi tiêu hiện nay của chính phủ Nga quỹ dự trữ ngoại tệ có thể cạn trong vòng 18 tháng.

Chính phủ Nga đổ lỗi cho các ngân hàng Mỹ gây nên cuộc khủng hoảng tài chánh khiến nước Nga bị vạ lây.

Nhưng các ngân hàng Mỹ không làm gì để cho thị trường chứng khoán Nga tụt giảm, giá trị đã mất 70% từ đầu năm tới nay. Trong hai Tháng Chín và Mười, chính phủ phải đóng cửa thị trường chứng khoán 15 lần để chờ đem công quỹ ra cứu! Vì số người Nga mua cổ phần còn ít, nên khi giá cổ phiếu xuống chỉ các đại tài chủ bị mất tiền và khi chính phủ cứu là cứu những người giầu nhất nước. Các tỷ phú ở Việt Nam đã mất tiền vì thị trường chứng khoán xuống, con số mất khoảng một tỷ Mỹ kim; nhưng ở Nga họ còn mất nhiều hơn nữa. Vì giá cổ phiếu các công ty giảm, các đại tài chủ Nga đã mất 230 tỷ Mỹ kim, trong số 300 tỷ mà họ làm chủ khi thị trường lên cao nhất. Giá dầu lửa tụt từ hơn 140 đô la hồi Tháng Bẩy xuống 65 đô la một thùng bây giờ càng làm cho triển vọng kinh tế Nga xuống thấp. Người ta đã tính nếu mỗi thùng dầu thô tụt giá một đô la thì tiền thu nhờ xuất cảng của Nga sẽ mất 3 tỷ đô la. Khi giá dầu lên, các nhà đầu tư ngoại quốc đem tiền tới nước Nga giúp thúc đẩy con số Tổng Sản Lượng Nội Ðịa tăng trung bình 7% một năm suốt thời gian ông Putin làm tổng thống. Nhưng khi thấy tình hình xuống thấp, họ cũng rút bớt tiền ra. Người dân Nga cũng biết lo. Trong Tháng Chín họ rút bớt 4% số tiền gửi ngân hàng vì không còn tin tưởng nữa. Có người đến rút một triệu rúp một lúc (37 ngàn Mỹ kim), nhét vô cặp sách về nhà cất! Nhiều người dùng Internet để chuyển tiền từ ngân hàng tư sang ngân hàng chính phủ. Dân Nga đã đổi tiền Rúp sang ngoại tệ, tổng cộng 3 tỷ rưỡi đô la. Các ngân hàng tư đã mất 30% số tiền ký thác vì bị rút ra. Ðã có mười ngân hàng sụp đổ.

Chính sách bành trướng và đe dọa các nước lân bang của ông Putin là một lý do khiến giới đầu tư quốc tế lo ngại muốn rút tiền ra. Nhưng các nhà tư bản thường họ nghĩ đến tiền nhiều hơn đến chính trị đối ngoại của nước Nga. Ðiều mà người ta lo ngại là cả nền kinh tế Nga dựa trên những nền tảng rất mong manh, rất dễ sụp đổ.

Ba món xuất cảng của Nga đem lại 80% ngoại tệ là kim loại, dầu khí, và thực phẩm. Từ năm 2000 lúc ông Putin mới lên cho đến năm 2007, giá kim loại tăng 275% sau khi tính trừ ảnh hưởng của lạm phát. Giá dầu khí tăng 210%, và thực phẩm tăng 160%. Tiền vào như nước, nhưng chính phủ Putin không có những chính sách phát triển các ngành khác ngoài ba lãnh vực trên để phân tản tài sản ra nhiều ngành sản xuất khác nhau. Một thiếu sót lớn nhất của chính phủ Putin trong 8 năm qua là không đầu tư đủ vào giáo dục để đào tạo nguồn nhân lực thích ứng với nền kinh tế mới. Khi được phỏng vấn đa số thanh niên Nga tỏ ý thích làm công chức hơn là làm cho doanh nghiệp, điều đó cho thấy một hình ảnh của tương lai.

Kể từ Tháng Bẩy năm 2008, giá các món hàng xuất cảng bắt đầu xuống. Nói chung, giá của các loại nông sản và khoáng sản đã giảm bớt 20% trên thị trường thế giới. Các đại tài chủ Nga dựng lên cơ nghiệp; chính phủ Nga được thặng dư ngân sách, quỹ dự trữ ngoại tệ dồi dào đều nhờ khai thác những tài nguyên thiên nhiên như kim loại, dầu khí. Nay thời vận xuống, người dân tiêu thụ cũng bị ảnh hưởng. Công ty bán lẻ và siêu thị X5 lớn nhất nước Nga đang cắt giảm nhân viên 30%. Cửa hàng GK Viktoria số bán giảm bớt 10%. Các công trình xây cất đang ngưng lại. Một số các văn phòng du lịch Nga đã ngưng trả tiền các công ty hàng không quốc tế vì thiếu tiền!

Nhưng tai nạn tài chánh ở Nga hiện nay là do chính họ tạo ra, cũng vì một lý do quen thuộc là vay nợ nhiều quá, nhất là vay nợ từ ngoại quốc - không khác gì tình trạng những năm 1997-98 ở Thái Lan, Malaysia và chính nước Nga. Nền tài chánh Anh, Mỹ lâm nạn vì các ngân hàng “sa ngã” đầu tư vào các loại chứng khoán mới và quá rủi ro. Còn ở Nga thì các đại tài chủ đã vay nợ quá nhiều nhưng dùng để mua cổ phần các công ty trong nước cũng như nước ngoài. Hiện nay các công ty và ngân hàng Nga đang mắc nợ nước ngoài khoảng 450 tỷ Mỹ kim, và trong hai tháng cuối năm 2008 này phải trả 50 tỷ đáo hạn.

Một trường hợp điển hình là ông Oleg Deripaska, năm nay mới 40 tuổi. Ông làm chủ một du thuyền loại sang nhất thế giới thả neo ở Ðịa Trung Hải. Nhưng công ty UC Rusal của ông nợ đầy mình. Ông vay các ngân hàng, trong đó có Royal Bank of Scotland bên Anh, còn đang nợ 4.5 tỷ đô la, để mua một phần tư số cổ phần của công ty Norilsk, khai thác số mỏ kền (nickel) lớn nhất thế giới. Khi vay, ông đặt các cổ phần của Norilsk làm thế chấp. Bây giờ giá những cổ phần thế chấp đó tụt xuống quá thấp so với số nợ. Công ty UC Rusal sẽ phải bù tiền vào để cho cân bằng, tức là phải trả bớt một số nợ, hoặc phải được các ngân hàng chủ nợ ký giấy “miễn chấp” vào ngày hôm qua, 31 Tháng Mười năm 2008. Nếu không, các ngân hàng chủ nợ sẽ trở thành chủ nhân của các cổ phần trong công ty Norilsk!

Những món nợ 4.5 tỷ trên chỉ là một phần nhỏ trong cơn khốn đốn của ông Deripaska. Ông đã phải bán nhiều cổ phần ở các công ty tại Canada, và Âu Châu vì nợ không trả được! Ðại công ty Rusal có thể sẽ bị xé lẻ trong vài năm nữa!

 Chính phủ Nga cứu ông Deripaska một lần này vì không muốn những cổ phần của Norilsk, một công ty kim loại lớn nhất nước lọt vào tay kiểm soát của các ngân hàng ngoại quốc! Chính vì thế, họ phải đưa tiền cho một ngân hàng quốc doanh Vnesheconombank (VEB) cho Rusal vay trả nợ! Nhưng từ đây, chính ngân hàng VEB, tức là chính phủ Nga sẽ thành chủ nhân các cổ phần này! Hồi đầu thập niên 1990, nhiều đại tài chủ đã cho chính phủ Nga vay, đến khi chính phủ Nga không có tiền tar, đã đem cổ phần các xí nghiệp quốc doanh gán để gán trả nợ. Nay là cảnh tượng ngược lại: chính phủ cho các đại tài chủ vay, và nhờ thế sẽ quốc hữu hóa một phần các xí nghiệp trở lại!

Ðó là tình cảnh kinh tế tài chánh nước Nga khi ông Nguyễn Minh Triết sang Mát Cơ Va thương thuyết các hợp đồng thương mại! Nhìn vào tình trạng khốn đốn của ông Oleg Deripaska và công ty UC Rusal của ông, không biết bao giờ các nhà máy khai thác bô xít ở Bình Phước mới bắt đầu được xây cất!

Trong khi đó thì những người dân ở vùng U Minh Hạ vẫn bữa rau bữa cháo! Ở những nước tự do dân chủ thì một chính phủ để cho dân chịu đói như vậy đã phải từ chức từ lâu rồi! Nhưng ở một nước độc tài đảng trị thì người dân chỉ biết khóc, như ông Nguyễn Thanh Toàn ở Cà Mau đã khóc khi bắt con ăn cháo: “Tôi thấy nhục quá!”

 Những ông Nguyễn Minh Triết, Nguyễn Tấn Dũng và quý vị trong Bộ Chính Trị đảng Cộng Sản Việt Nam không biết nhục là cái gì cả.