Dự thảo này bao gồm những biện pháp xây dựng lòng tin và ngăn ngừa xung đột

Tổng thư ký ASEAN Surin Pitsuwan và Ngoại trưởng Trung Quốc Dương Khiết Trì trong lần gặp tại Indonesia 7/2011(REUTERS)

Trong những ngày qua, sau khi Indonesia hoàn thành dự thảo đầu tiên của bộ Quy tắc Ứng xử tại Biển Đông COC và chuyển đến các thành viên trong khối, nhiều quốc gia ASEAN đã tỏ hy vọng là toàn khối có thể nhanh chóng khởi sự đàm phán với Trung Quốc để văn kiện này sớm được ký kết, có thể là ngay vào tháng 11 tới đây.

Tuy nhiên, trong một bài phỏng vấn vừa được một đài phát thanh Úc công bố hôm qua, 26/01/2012, đương kim Tổng thư ký ASEAN Surin Pitsuwan đã loại trừ khả năng bản COC được ký kết sớm.

Sau một thời gian tham khảo ý kiến các thành viên Hiệp hội Đông Nam Á ASEAN, hồi đầu tháng 10 này, bên lề khóa họp thương niên của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc tại New York, Indonesia đã chuyển đến các Ngoại trưởng ASEAN dự thảo đầu tiên của bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông.

Theo tiết lộ của nhật báo Indonesia The Jakarta Post, dự thảo này bao gồm những biện pháp xây dựng lòng tin và ngăn ngừa xung đột, và đề ra cách thức xử lý trong trường hợp nổ ra xung đột, để cho tình hình khỏi xấu đi thêm.

Nhiều nước ASEAN như Singapore, Philippines, Việt Nam đều đã tuyên bố ủng hộ nỗ lực đạt được. Trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 25/10 vừa qua, phát ngôn viên bộ Ngoại giao Việt Nam Lương Thanh Nghị còn tỏ ý mong muốn là các quốc gia Đông Nam Á và Trung Quốc có thể sớm khởi sự các cuộc đàm phán chính thức về Bộ Quy tắc ứng xử Biển Đông.

Tiền đề cho việc này là nội bộ ASEAN cần nhất trí trên văn kiện do Indonesia phác thảo. Trên vấn đề này, cũng vào ngày 25/10, Singapore một mặt lên tiếng ủng hộ bản dự thảo COC của Indonesia, một mặt khác cho rằng ASEAN cần nhất trí ủng hộ Bộ Quy tắc ứng xử, không nên để bị chia rẽ vì tranh chấp Biển Đông trước Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN vào tháng 11 tới đây.

Trong thời gian qua, trước tình hình Biển Đông tương đối lắng dịu, có hy vọng là bộ Quy tắc Ứng xử Biển Đông có thể được ký kết nhân Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN tại Phnom Penh. Tuy nhiên, vào hôm qua, Đài Phát thanh Úc đã phát đi một cuộc phỏng vấn ông Surin Pitsuwan, đương kim Tổng thư ký khối ASEAN.

Theo nhân vật này, thì đó là điều khó có thể xẩy ra, và ông cũng không thể xác định được là lúc nào thì văn kiện này có thể được ký kết. Đối với với ông Pitsuwan, nguyên là ngoại trưởng Thái Lan, bộ Quy tắc Ứng xử phải là một thỏa thuận mang tính chất ràng buộc, cho phép quản lý và tránh không cho xung đột bùng lên tại biển đông.
Một trong những điều được ông Pitsuwan xác nhận trong cuộc phỏng vấn, là Trung Quốc đòi tham gia vào quá trình thảo luận văn kiện này chứ không muốn chờ cho đến khi ASEAN hoàn tất bản dự thảo.

Về yêu cầu này, ông Pitsuwan thẩm định « đó là một dấu hiệu tốt », hàm ý xác nhận việc ASEAN đã đồng ý với đòi hỏi trên của Trung Quốc. Theo tiết lộ của Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa, ASEAN và Trung Quốc sẽ họp lại ở Thái Lan vào tuần tới để cho ý kiến về dự thảo được Indonesia đề xuất.