“Chính trị gia nước nào cũng thế, toàn cuội thôi, chẳng bao giờ nói thật cả,”

ông nhà báo gốc Tiệp tên Pavel đang làm việc cho một đài truyền hình Âu Châu bảo với chúng tôi chỉ ít giờ đồng hồ trước khi cuộc tranh luận đầu tiên giữa ông Dân Chủ Barack Obama và ông Cộng Hòa Mitt Romney khởi sự tại Denver.

Ông Mitt Romney (trái) và Tổng Thống Barack Obama trong cuộc tranh luận

Hôm đó, cùng với một nhóm nhà báo từ nhiều nơi đổ về, cả đám kéo nhau đến một nhà hàng “kiếm cái gì lót bụng.” Quán nằm ngay khu đông đúc nhất của thành phố, chật ních người, ai nấy đều vừa ăn, vừa uống, vừa bàn bạc trong lúc chờ đợi xem hai ứng viên đang tranh nhau chiếc chìa khóa mở cửa Tòa Bạch Ốc sẽ nói gì, sẽ hứa gì với cử tri. Kẻ bàn những điều ông Obama sẽ nói, người nhận xét những điểm ông Romney sẽ trình bày, bàn tán ồn ào tới độ anh em nhà báo chúng tôi nghĩ chỉ cần ngồi nghe chừng nửa giờ đồng hồ đã đủ tài liệu để viết cả chục bài báo, làm cả chục phóng sự.

Nhưng chính những điều ông đồng nghiệp Pavel bảo khi vừa ngồi xuống bàn khiến anh em chúng tôi phải phân vân vì chỉ mới vài tuần trước đó trong cuộc họp báo tại Vườn Hồng (Rose Garden) của Tòa Bạch Ốc, Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama bảo với mọi người “một trong những điều các nhà lãnh đạo phải nhớ là đừng dựng chuyện, phải nói sự thật, chỉ nói sự thật, luôn luôn nói sự thật.”

Ông Obama đưa ra phát biểu này để trả lời câu hỏi liên quan đến những quảng cáo tranh cử của phía ông
Romney, tất cả đều mang nội dung chê bai những gì ông Obama đã làm trong nhiệm kỳ đầu tiên. Ðiểm ông muốn trình bày là những quảng cáo của cánh Cộng Hòa chứa đựng toàn những chuyện bịa đặt, cho dù ông tổng thống Dân Chủ khéo léo kết thúc bằng câu “chẳng ai kết án ông Romney là kẻ phạm pháp” vì đã bịa chuyện nói xấu đối thủ chính trị. (Nguyên văn: “Nobody accused Mr. Romney of being a felon.”)

Ông Obama nói bên ông Romney “bịa đặt,” ông Romney cũng dùng đúng từ đó để gọi đối thủ của mình. Tại một buổi vận động ở Florida, ông Romney nói rằng, “trong quá khứ, mỗi khi có người nói các quảng cáo vận động kiếm phiếu không đúng với sự thật, tức khắc những quảng cáo đó bị bỏ xuống,” ý muốn nói quảng cáo tranh cử của bên ông Obama tìm cách bôi nhọ đối thủ bằng những bằng chứng không đúng sự thật, đến khi bị phê bình cũng vẫn ngoan cố không chịu bỏ đi. Ðiều này được ông Romney đưa ra sau khi một nhân viên thuộc hàng cao cấp của Ủy Ban Vận Ðộng Obama nói với một số nhà báo rằng “cuộc vận động của ông Romney được xây dựng trên nền tảng nói xạo,” đồng thời còn mỉa mai bảo bên cánh Cộng Hòa, “họ xem ba xạo là một... đức tính tốt” (nguyên văn: “Republicans really think that lying is a virtue.”)

Hai ông không nói thật, cử tri Hoa Kỳ đều biết.

Tháng trước, nhật báo uy tín The Washington Post và đài truyền hình ABC tổ chức cuộc thăm dò ở cấp quốc gia (chú ý nhất ở 12 tiểu bang được dự đoán có nhiều cử tri chưa quyết định sẽ ủng hộ ai), đặt câu hỏi quý vị nghĩ gì về những điều ông Obama và ông Romney đã trình bày trong những cuộc vận động trực tiếp và những quảng cáo kiếm phiếu được phổ biến khắp nơi. Kết quả: 76% cử tri ủng hộ ông Romney nói “ông Obama cố tình nói không đúng sự thật,” 75% cử tri ủng hộ ông Obama chê bai “ông Romney cố ý nói sai sự thật.” Cuộc thăm dò này cũng cho thấy chỉ có 12% cử tri ủng hộ ông Romney và 12% cử tri ủng hộ ông Obama trả lời họ tin tưởng những gì hai ông đã trình bày, gọi ứng cử viên họ ủng hộ là người “chân thật.”

Ðừng quên đây không phải là lần đầu tiên chuyện nói không đúng xảy ra với các ứng cử viên tranh cử tổng thống. Chuyện gần nhất là chuyện mới xảy ra cách đây tám năm khi ông George W. Bush ứng cử nhiệm kỳ hai. Lúc đó, ông Bush nói rằng chính sách giảm thuế của ông đã giúp phát triển kinh tế vì dân chúng có thêm tiền tiêu, và khi người dân mua sắm nhiều thì tiền thuế chính phủ liên bang thu được thêm thuế. Ông “W” đem điều này ra làm một trong những lợi thế cho cuộc vận động tái ứng cử, nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong khi sự thật không đúng như thế: trước ngày ông giảm thuế, chính phủ liên bang thu được $2,000 tỉ tiền thuế, ba năm sau đó tổng số thuế thu được chỉ còn có $1,800 tỉ.

Nhưng không phải chỉ có ông “W” cố tình nói không đúng: đối thủ John Kerry của đảng Dân Chủ cũng cố ý nói sai. Trong suốt thời gian đi kiếm phiếu, ông Kerry cam kết với cử tri “sẽ hủy bỏ lệnh cấm nghiên cứu tế bào mầm (stem-cell research) mà ông George W. Bush đang thi hành.” Sự thật ông “W” không hề cấm nghiên cứu tế bào mầm, ông chỉ cấm sử dụng quỹ liên bang cho các chương trình đó mà thôi.

Vài thí dụ ông Obama nói sai

Lao động: “Sau 10 năm phải sa thải bớt công nhân, nước Mỹ đã tạo được nửa triệu việc làm cho các ngành kỹ nghệ.” Không đúng: từ năm 2009, nước Mỹ sa thải khoảng 1 triệu công nhân làm việc cho các nhà máy, bây giờ mới có một nửa có việc làm trở lại.

Di trú: “Ðối thủ của tôi gọi luật cho phép cảnh sát kiểm soát giấy tờ những người bị tình nghi cư trú bất hợp pháp là đạo luật tiêu biểu của nước Mỹ.” Không đúng: ông Romney chỉ ủng hộ điều khoản bắt chủ nhân các công ty phải kiểm soát giấy tờ những người xin việc, chỉ được quyền thuê những người có giấy tờ định cư hợp lệ làm việc.

Phá thai: “Cả hai ông Romney và Ryan đều muốn hủy bỏ luật cho phụ nữ được quyền phá thai, kể cả trường hợp mang thai vì bị hiếp hay loạn luân.” Không đúng: hai ông Romney và Ryan chấp nhận cho những phụ nữ mang thai vì bị hiếp hay loạn luân được quyền phá thai.

Thuế má: “Ông Romney sẽ giảm thuế cho những người thuộc thành phần triệu phú, và tăng mức thuế thành phần trung lưu phải đóng lên thêm $2,000.” Không đúng: ông Romney nói sẽ giảm thuế cho tất cả mọi người, nhưng chưa nói ông sẽ lấy tiền ở đâu để bù vào khoản thiếu hụt khi giảm thuế.

Ðồng tính: “Ông Romney sẽ không cho những cặp vợ chồng đồng tính được quyền nhận con nuôi.” Không đúng: ông Romney ủng hộ những người đồng tính nhận con nuôi.

Vài thí dụ ông Romney nói sai

Kinh tế: “Chúng ta chỉ còn vài inch nữa là sẽ trở thành một quốc gia không có nền kinh tế tự do.” Không đúng: phúc trình do viện nghiên cứu The Heritage Foundation của cánh Cộng Hòa cho biết Hoa Kỳ là một trong 10 quốc gia có nền kinh tế tự do vững chắc nhất thế giới, hơn cả những cường quốc kinh tế khác như Nhật, Ðức và Anh.

Y tế: “Kế hoạch tốn cả ngàn tỉ đô la để chính phủ liên bang kiểm soát hệ thống y tế mà ông Obama thực hiện là kế hoạch gây thảm họa.” Không đúng: nhiều điều khoản trong đạo luật y tế “Obamacare” đang được tranh cãi, nhưng không hề có chuyện chính phủ liên bang kiểm soát hệ thống y tế.

Lao động: “Tổng Thống Obama nói nếu Quốc Hội cho ông được vay gần $1,000 tỉ để thực hiện gói kích cầu kinh tế, ông sẽ giữ tỉ lệ thất nghiệp ở mức dưới 8%.” Không đúng: ông Obama không hề nói câu đó, nhưng hai cố vấn kinh tế của ông Obama có dự đoán gói kích cầu kinh tế khoảng $900 tỉ sẽ giúp giảm tỉ lệ thất nghiệp xuống dưới mức 8%.

Thương mại: “Chúng ta phải mở rộng thị trường để bán hàng hóa. Ông Obama không mở rộng được thị trường cho nước Mỹ.” Không đúng: chính phủ Obama ký hiệp ước thương mại với Colombia, Panama và Nam Hàn. Cả ba hiệp ước này bị bế tắc từ thời Tổng Thống George W. Bush.

Di dân: “Ông ta làm tổng thống ba năm rưỡi qua mà không làm gì cả về điều này.” Không đúng: ông Obama vận động Quốc Hội thông qua luật cải tổ di trú “Dream Act” nhưng không được sự ủng hộ của các vị dân cử Cộng Hòa. Dưới thời Tổng Thống George W. Bush, Tòa Bạch Ốc cũng vận động một dự luật tương tự và cũng gặp sự chống đối của cả phía Cộng Hòa lẫn Dân Chủ.