Chúng ta ai cũng rơi vào tình trạng căng thẳng không lúc này cũng lúc khác.

Ai cũng có quá nhiều việc phải làm, nên cho dù chúng ta có yêu quý các thành viên trong gia đình nhưng có lúc vẫn cãi nhau vì không có thời gian để tâm sự và hiểu lẫn nhau, hoặc do chúng ta lo lắng về vấn đề tiền bạc;làm thế nào để trả nợ hàng tháng. Trong gia đình có người bệnh hoặc bị xa xúc tinh thần. Chúng ta có thể bị đối xử không công bằng ở trường học hoặc nơi làm việc hoặc đơn giản hơn là chúng ta có quá nhiều việc để làm mà không đủ thời gian. Tất cả những điều này trở thành những yếu tố gây căng thẳng và làm cho cuộc sống của chúng ta trở nên khó khăn và thách thức hơn.

Giai đoạn vị thành niên (VTN) là một khoảng thời gian rất căng thẳng. Trẻ VTN phải trải qua những thay đổi lớn từ thể xát, tinh thần cho đến ngoài xã hội, do đó tạo nên những thách thức và căng thẳng cho các em. Thanh thiếu niên nói chung phải đương đầu với các áp lực từ học đường đến quan hệ với các thành viên trong gia đình và bạn bè. Ngoài ra, các em còn phải chuẩn bị để thi vào trường đại học hoặc đi làm để phụ cho gia đình, hoặc cũng có thể đang phân vân không biết cần làm gì trong tương lai. Các em có thể chịu áp lực từ bạn bè phải làm những việc mà mình không muốn làm ví dụ như sử dụng ma tuý, quan hệ tình dục hoặc tham gia vào những hoạt động nguy hiểm khác.

Gia đình thì đặt nhiều trọng trách vào các em như trách nhiệm của một người lớn mặc dầu các em vẩn còn trong tuổi vị thành niên. Tất cả những sự kiện này làm tăng cường sự căng thẳng trong cuộc sống của thanh thiếu niên.

Điều này nhìn chung đúng với các trẻ vị thành niên ở nhiều hoàn cảnh và với những đặc điểm khác nhau, nhưng những thách thức này đối với thanh thiếu niên người Mỹ gốc Việt thì đặc biệt hơn. Các em cùng gia đình là những người mới gia nhập vào xã hội Mỹ và các em phải cân bằng những gia trị văn hoá gia đình Việt Nam với những nhu cầu đòi hỏi của văn hoá trong trường học ở Mỹ. Rất nhiều gia đình Việt Nam đã gặp phải khó khăn hoặc đau buồn khi tới Mỹ. Cha mẹ Việt Nam biết được để thành công ở một nước mới khó khăn như thế nào và tầm quan trọng của giáo dục ra sao. Chính vì vậy, cha mẹ bắt con cái học tập tốt ở trường. Các trẻ em vị thành niên Việt sống trong xã hội Mỹ bị chi phối bởi các em đặt một chân trong nền văn hoá Mỹ và một chân khác trong văn hoá Việt Nam, vì vậy tạo khoảng cách khiến cha mẹ và trẻ VTN Việt Nam khó hiểu được nhau. Liên Cao, một thành viên của mạng lưới Tư vấn Sức khoẻ Tâm thần Việt Mỹ tại Trung Tâm Sức khoẻ Tâm thần - quận Santa Clara, đã có nhiều kinh nghiệm làm việc với các gia đình người Việt ở San Jose đã từng nói và nhắc lại nhiều lần rằng “khoảng cách văn hoá giữa các thế hệ là yếu tố chính dẫn tới mâu thuẫn và hiểu lầm nhau.”

May mắn là hầu hết thanh thiếu niên đều có khả năng ứng phó thành công dù phải đương đầu nhều với những tác nhân gây ra căng thẳng trong cuộc sống của mình. Tuy nhiên, khi những căng thẳng trở nên quá mức ở thanh thiếu niên và cả người lớn thì sẽ dẩn đến một số vấn đề như hành vi như uống rượu hoặc sử dụng ma tuý, vô lễ với bố mẹ, trở nên hung hăng và thích gây gổ đánh nhau, thậm chí là ra nhập các băng nhóm. Những vấn hậu quả khác của mức độ căng thẳng cao là trầm cảm, lo âu, thậm chí cảm giác muốn tự tử. May mắn là có những chương trình can thiệp và phòng ngừa có thể giúp thanh thiếu niên (và cả người lớn nữa) đương đầu hiệu quả hơn với căng thẳng.

Nhưng thường thì những chương trình này không được thiết kế theo nhu cầu của những người mới tới Mỹ như thanh thiếu niên người Mỹ gốc Việt. Nhìn chung, sự chú ý tới vấn đề sức khoẻ của trẻ người Mỹ gốc Việt khá thấp, một phần bởi vì những trẻ em Châu Á được xem là nhóm thiểu số có khả năng vượt trội hơn trên mọi lĩnh vực và gặp ít các vấn đề . Và các em VTN Việt Nam cố gắng sống với những khuôn mẫu nói trên cũng là một áp lực trong cuộc sống.

Trước đây, trong vai trò là Giám đốc trung tâm tư vấn về ma tuý, Liên Cao qua sự quan sát đã nhận xét rằng “Thanh thiếu niên Việt nam nghiện và có các vấn đề khác như trầm cảm, cô lập và tham gia các băng nhóm thường không bị phát hiện cho đến khi chúng trở nên nghiêm trọng. Giới trẻ Việt và cha mẹ thường dấu những vấn đề này để giữ thể diện và chính điều này làm vấn đề càng trở nên tồi tệ.”

Gần đây, một dự án đã được tiến hành tại Quận Cam và San Jose để hiểu rõ hơn cách thức trẻ VTN, đặc biệt là trẻ VTN người Mỹ gốc Việt đương đầu với căng thẳng. ACES (tên viết tắt của dự án trẻ VTN đương đầu với những căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày) là một dự án được tài trợ bởi Viện nghiên cứu Sức khoẻ Quốc Gia nhằm tìm hiểu cách thức mà những yếu tố văn hoá đã ảnh hưởng đến khả năng ứng phó của trẻ VTN người Mỹ gốc Việt. Dự án này được tiến hành từ năm 2009 bởi một nhóm các nhà tâm lý học bao gồm TS. Bahr Weiss, một nhà tâm ly người Mỹ làm việc tại trường Đại học Tổng hợp Vanderbilt, Tennessee, người đã nhận nuôi hai cô con gái Việt nam từ Cần Thơ và An Giang; TS. Victoria Ngô, một nhà tâm lý học người Mỹ gốc Việt đang làm việc tại RAND Corporation ở Los Angeles; TS. Anna Lau, một nhà tâm lý học người Mỹ gốc Hoa đang làm việc tại Trường Đại học California, Los Angeles; và TS. Nolan Zane, một nhà tâm lý học người Mỹ gốc Hoa đang làm việc tại trường Đại học California-Davis. Khi được hỏi về dự án, TS. Ngô đã nói rằng “Chúng tôi rất phấn khởi khi bắt đầu dự án này và tôi đặc vui mừng vì dự án này rất quan trọng với bản thân tôi cả ở khía cạnh chuyên môn lẫn khía cạnh cá nhân. Là một người Mỹ gốc Việt nhập cư vào Mỹ từ những năm 1970, tôi biết mức độ khó khăn mà những thanh thiếu niên nhập cự và cha mẹ chúng phải đương đầu với những khoảng cách văn hoá. Vì vậy, tôi rất vui mừng vì có thể tiến hành một nghiên cứu giúp chúng tôi hiểu hơn về cách mà các yếu tố văn hoá có ảnh hưởng đến sự căng thẳng cũng như ứng phó với căng thẳng cho thanh thiếu niên Việt Nam”.

Giai đoạn đầu của dự án ACES gần đây đã hoàn thành và giúp kết nối các nhà nghiên cứu và cộng đồng người Mỹ gốc Việt. Việc tập trung của các thảo luận nhóm này rất cần thiết trong việc xây dựng bảng hỏi khảo sát để đánh giá những sự kiện gây căng thẳng mà thanh thiếu niên người Mỹ gốc Việt đã từng trải qua, cách thức các em ứng phó với căng thẳng và những vấn đề hành vi cảm xúc các em đã trải qua. Giai đoạn này bao gồm 56 buổi gặp mặt tại Quận Cam và San Jose với trẻ người Mỹ gốc Việt và cha mẹ, giáo viên cũng như các nhà chuyên môn tại cộng đồng. Nhiều cha mẹ nói rằng họ muốn tham gia nhiều vào cuộc sống của con cái nhưng do vì sống ở Mỹ khác xa so với những gì họ từng trải nghiệm trong thời thơ ấu nên họ không thể hiểu những kinh nghiệm của con cái họ. Một vị phụ huynh đã nói “Có một ranh giới ngăn cách giữa hai thế hệ. Trẻ thường không hiểu cha mẹ vì các em không thể bộc lộ những cảm xúc bên trong. Cha mẹ thì không thể đáp ứng những nhu cầu của trẻ vì họ không hiểu chúng, và như vậy, trẻ và cha mẹ không cảm thấy gần gũi nhau”.

Trẻ VTN cũng có nhưng cảm nhận tương tự, rằng hai thể hệ không hiểu lẫn nhau. Như ý kiến của một trẻ vị thành niên đã nói “Tất cả những gì cha mẹ nói với con trẻ là học tập, học tập và học tập. Nhưng cuộc sống của thanh thiếu niên ở Mỹ không chỉ đơn giản như thế. Chúng tôi muốn gần gũi với bố mẹ nhưng họ không hiểu được sự khó khăn của thanh thiếu niên ở Mỹ là như thế nào.”

Giai đoạn hai của dự án ACES sẽ bắt đầu từ học kỳ thu năm nay với sự tham gia của 1000 trẻ người Mỹ gốc Việt và 1000 trẻ người Mỹ da trắng đang học lớp 10 và lớp 11 tại các trường thuộc khu vực Quận Cam và San Jose. Đầu tiên, thanh thiếu niên ở một số trường trung học sẽ được mời tham gia nghiên cứu và nhận một thư mời mang về nhà xin phép bố mẹ cho phép tham gia. Sau đó, các em sẽ trả lời một khảo sát trên mạng internet gồm các câu hỏi về cuộc sống, những sự kiện gây căng thẳng mà các em đã trải qua, cách thức các em đã ứng phó, những thông tin cơ bản về gia đình và các giá trị văn hoá, và cách mà các em làm chủ hành vi cảm xúc. Sau đó, một nửa số trẻ tham gia điều tra khảo sát sẽ được mời tham gia phỏng vấn để thu thập thêm thông tin về cuộc sống và những trẻ này sẽ được đánh giá thêm 2 lần nữa trong suốt năm học.

Một lãnh đạo cộng đồng doanh nghiệp tại địa phương, bà Frances Nguyễn, là một thành viên của Hội đồng tư vấn cho dự án ACES và cũng là một người mẹ có con trong độ tuổi VTN, bà Nguyễn nhận xét “Tôi cho rằng cộng đồng người Mỹ gốc Việt nên ủng hộ nghiên cứu này vì đó là cách giúp chúng ta hiểu giới trẻ người Mỹ gốc Việt đang nghĩ gì. Cha mẹ chúng ta cần học cách thức để giao tiếp với con cái hiệu quả hơn, để hiểu hành vi của con cái hơn và cách để gần gũi cũng như chỉ bảo con cái tốt hơn”. Khi được hỏi ý kiến về việc một số cha mẹ có thể cảm thấy khó chịu nếu con cái của họ tham gia nghiên cứu phải trả lời các câu hỏi tế nhị bà trả lời “Vâng, nghiên cứu hỏi trẻ một số câu hỏi mang tính cá nhân về cảm xúc và hành vi của các em. Nhưng đó là những câu hỏi quan trọng cần được trả lời. Và dù sao, các em cũng đã thảo luận các câu hỏi với nhau và tìm kiếm những câu trả lời trên mạng hoặc từ những nguồn khác. Chẳng phải chúng ta muốn con em mình đến và thảo luận những vấn đề của các em sao? Nghiên cứu này có thể giúp chúng ta học cách làm điều đó tốt hơn.”

Một giáo viên ngôn ngữ Việt tại địa phương cũng đồng tình “Nghiên cứu này là một công cụ rất giá trị giúp chúng ta hiểu và phục vụ cộng đồng người Việt nhập cư tốt hơn. Những cơ sở giúp đỡ các gia đình người Việt nhập cư có thể được cải thiện để phù hợp hơn về mặt văn hoá. Dự án ACES phục vụ chính mục tiêu này.”

Việc thu thập dữ liệu sẽ hoàn thành vào học kỳ Xuân 2014, nhưng đội nghiên cứu hy vọng rằng có thể xác định các cách thức ứng phó tốt nhất cho VTN người Mỹ gốc Việt vào năm sau hoặc năm 2013. Sau đó, bước kế tiếp là xem xét các chương trình dành cho trẻ VTN có thể được phát triển như thế nào để phù hợp nhất với trẻ VTN người Mỹ gốc Việt.

Cha mẹ tham gia thảo luận nhóm tập trung đã rất phấn khởi về nghiên cứu này: “Sự chú ý của những trường đại học nổi tiếng và danh giá như trường UCLA quan tâm đến những thách thức trong cộng đồng của chúng tôi sẽ mang đến nhiều lợi ích to lớn”. Một phụ huynh người Mỹ gốc Việt khác thì cho rằng: “Những vấn đề mà trẻ người Mỹ gốc Việt phải đối diện đang là mối quan tâm lớn của cha mẹ và giáo viên chúng tôi trong nhiều năm. Chúng tôi rất vui mừng được tham gia vào nhóm thảo luận tập trung để nói về những vấn đề này. Nhìn vào trong mắt nhau, chúng tôi thấy niềm hy vọng rằng chương trình này sẽ giúp cho cộng đồng của chúng tôi xây dựng những gia đình mạnh mẽ hơn cho những thế hệ tương lai.”

Mọi thông tin chi tiết liên quan đến dự án ACES có thể đọc tại địa chỉ trang web http://acesproject.wordpress.com hoặc gửi thư điện tử (email) đến *TS. Victoria Ngô* tại địa chỉ This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it hoặc TS. Bahr Weiss tại  địa chỉ This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it .