Sau khi bà Nancy bị đuổi một ít lâu, một ngày cả bọn nhận điện thư nói về sự tái tổ chức của công ty...
Đầu năm, thêm một nhân viên mới nữa được tuyển. Như vậy, tình trạng tài chánh của hãng chắc phải khả quan lắm và mọi người hy vọng trong tương lai sẽ không còn bị ám ảnh bởi cái búa layoff hay giảm-người như họ đã từng nghe từ những tin đồn đại. Cô nàng Karen dẫn người nhân viên mới đến từng phòng để giới thiệu. Vẫn là những câu nói xã giao lịch sự như thể thân tình từ lâu lắm: Đây là Nancy, người bạn mới của chúng ta, đây là Tim, Ray, Mike, Elizabeth, Tanh…Hân hạnh, người nhân viên mới đưa tay bắt mỗi người. Mấy ma cũ cũng đáp lễ. Rất mừng được làm chung với bà. Vui mừng được có thêm một người bạn là bà. Đến phiên Tánh cũng vậy. Vẫn cái điệp khúc quen thuộc ngọt như đường phèn mà chàng đã dùng trên chục năm để chào mừng một người mới đến, để rồi sau đó mạnh ai nấy làm, mạnh ai nấy to nhỏ với nhau. Người nhân viên mới – Nancy – bắt chặt bàn tay Tánh nói: Thank you so so much. Tánh có thể nhận ra những vết son khô trên hai bờ môi của bà ta. Karen lại giới thiệu tiếp: Đây là Tanh Tran, người sẽ hướng dẫn bà đấy. Có gì bà cứ cầu cứu hắn. Lần này, bà Nancy càng tỏ ra lịch sự hơn bao giờ. Bà lại đưa tay bắt tay chàng thêm một lần nữa: Thank you so so so much…
Bà Nancy vào khoảng trên dưới 40, Tánh đoán vậy. Dáng thấp, hơi mập. Gương mặt nhỏ, cằm nhọn choắt, với đôi mắt tô than quá đậm như hai con đỉa trâu nằm vắt ngang, cùng cặp môi mỏng. Nói tóm lại là sắc đẹp của bà ở dưới mức trung bình. Không ai có thể ngờ nỗi là ở con người ấy, là cả những bồ chử nghĩa khoa bảng. Bà có một bằng Ph.D về giáo dục, làm nghề dạy học, bị layoff, và nhanh chân đổi nghề bằng cách trở lại trường lấy Cao học về Điện Toán.
Bà là một người Mỹ gốc Ý. Không chồng con. Hiện sống với bà mẹ già ở một khu ngoại ô bên Nữu ước. Mỗi ngày bà lái xe qua hầm Lincoln giữa hàng hàng chiếc xe nối đuôi dường như bất tận, đến hãng ít nhất phải một tiếng rưỡi đồng hồ.
Ngày đầu tiên, bà được giao cho một việc làm rất dễ. Nhưng bà đã hé lộ sự thật về kiến thức của bà. Bà mang những tờ giấy đi hỏi từng người. Tại sao ? Tại sao ? Một lần, họ sẵn sàng chỉ dẫn tận tình. Hai lần hơi lơ là. Ba lần, chấm dứt. Bà tuyệt vọng trước cái công việc chưa tìm ra lời giải mà thời hạn đã cận kề. Mỗi đêm bà ở lại hãng tới một hai giờ sáng. Và bà chỉ còn một cách là bám víu vào Tánh. Nhưng chàng thì cũng không làm gì hơn. Chàng không thể viết lại, thay lại hay sửa chữa toàn bộ những gì bà đã làm. Chàng càng hiểu về con người thật của bà và lý do tại sao người ta lại mướn bà. Bởi vì bà nói quá hay. Bất cứ vấn đề gì bà cũng nói được, và nói có lý. Nhưng bây giờ, mọi người mới hiểu là bà chỉ biết nói mà không biết làm. Mà chủ chỉ cần người làm, không phải cần người nói. Họ bắt đầu xầm xì sau lưng bà. Trong các buổi họp, mỗi lần bà đứng dậy phát biểu, họ nhìn nhau nhún vai, lắc đầu. Dường như bà không bao giờ biết được những gì xãy ra xung quanh, bà cứ vẫn tiếp tục hỏi và nói. Bà muốn đóng góp cho tổ chức. Bà viện dẫn sách vở kinh điển. Bà trích dẫn từ chương. Bà nói quên cả giờ nghỉ giải lao, bắt mọi người mệt lả theo bà. Rõ ràng bà là một tai ương không hơn không kém. Cuối cùng, cả nhóm dồn bà vào chân tường. Con Carol bắt đầu giao việc làm khó hơn nhưng thời hạn hoàn tất lại ngắn hơn. Nó gặp riêng chàng cảnh cáo đừng giúp đỡ gì bà Nancy nữa. Khi nói, hàm răng nó nghiến lại, đôi mắt như long lên. Tánh gật đầu hứa. Chàng biết chàng không thể tách rời khỏi tổ chức. Chàng vừa thương vừa giận bà Nancy. Bà đã không theo bánh xe của guồng máy. Bà đi ngược lại. Và dĩ nhiên trước sau bà cũng phải bị đào thải.
Rõ ràng con mồi đang bị vây bủa bởi những tay thợ săn tinh quái, nham hiểm. Cứ mỗi lần thấy bà, lòng chàng lại đâm thương hại khôn tả. Chàng nhớ lại những ngày tháng đầu tiên của chàng tại hãng, chàng cũng phải bơ vơ như thế. Ngôn ngữ, tuổi tác, màu da đã bắt chàng đứng hẳn bên lề. Chàng thấy như in cái nhíu mày của con Olivia, nhóm trưởng, mỗi lần chàng hỏi nó một câu hỏi. Chàng cũng nhớ lại những đêm thức trắng để cố gắng hoàn thành công việc cho đúng với thời hạn giao nạp. Chàng cũng đã từng cảm thấy nóng giận khi tên Nga dùng chiêu không-hiểu-Mr-Tran-nói-gì, để che đậy cái dốt nát của hắn khi chàng tìm ra một lỗi sai trong công việc mà hắn phụ trách. Chàng đã từng cảm thấy nhục nhã khi chàng thấy những thằng, những con Mỹ hít hít lỗ mũi, như phải hửi lấy một mùi kém văn minh, lúc chàng gắp con cá chiên dầm nước mắm trong giờ ăn trưa. Chàng đã từng ngồi lặng trong phòng lab, để tủi thân cho một con ngựa lạc đàn. Phải, nếu nói về nỗi bơ vơ, thì chàng phải bơ vơ gấp ngàn lần nỗi bơ vơ của bà Nancy này nữa. “Phải chiến đấu, bà Nancy”. Chàng muốn khuyến khích bà, muốn nói với bà về kinh nghiệm của chàng. Nhưng chàng không thể. Con ngựa đau một tàu nhịn cỏ. Ở đây, không có ai nhịn để nhìn nỗi đau của một người. Mà trái lại, là nỗi sung sướng hả hê..
oOo
Bây giờ phòng Lab chỉ còn Tánh. Người quét dọn phòng ốc đã đẩy chiếc xe rời phòng. Tiếng máy điều hòa rì rầm không ngưng nghỉ. Những giàn máy chớp đèn xanh đỏ. Những rừng dây cable chằng chịt trên vách tường. Chúng là huyết mạch của kỹ thuật gọi là distributed systems. Bởi chúng sẽ nối những modem cao tốc đến mười phương địa cầu để nhận và truyền bao nhiêu bytes vô tri vô giác. Còn nữa. Còn những printer, những PC, những console đêm cũng như ngày không bao giờ tắt, ghi lại những đường đi nước bước của mọi sản phẩm của công ty trên khắp quả địa cầu. Thì Tánh nghe tiếng động. Chàng biết là bà Nancy. Chàng rủa thầm: Lại con mẹ này nữa rồi tiếp tục nhìn vào màn ảnh. Bà Nancy nói:
– Chào Tánh. Tánh chưa về sao ?
Tánh nghe giọng nhỏ nhẹ, thật tội nghiệp.
- Con chó này quá cứng đầu, Nancy à.
– Nhưng ông là chủ của nó rồi mà.
– Nó không bao giờ chịu nghe tôị
– Thì trừng trị nó đi Tánh.
Bà Nancy tinh nghịch nói. Tánh cảm thấy mình hơi tàn nhẫn. Cái tàn nhẫn đối với kẻ bị thua cuộc. Dù muốn dù không Tánh cũng là kẻ ăn nhờ ở đậu. Tánh đến đây là do lòng thương hại của người bản xứ, trong đó người đàn bà này là một phần tử.
- Nancy còn đến trường không?
– Vâng, Tôi vẫn còn đến trường. Tôi cũng học cái môn mà Tánh đề nghị. Có điều ông thầy dạy chỉ biết lý thuyết suông…
– Như vậy Nancy có thâu gặt được gì không?
– Cũng hơi hơi…
Bây giờ bà Nancy nhìn Tánh, đôi mắt bà van lơn:
– Tôi có một điều muốn nói với Tánh. Tánh có muốn nghe tôi nói không?
– Vâng, Nancy cứ nói đi. Tôi đang nghe đây.
– Tôi muốn nhờ Tánh giúp tôi. Tôi sẽ trả tiền.
Tánh đâm giận dữ.
– Nancy nghĩ sao mà nói như vậy. Dù sao tôi với Nancy là những người cùng nhóm…
– Tôi xin lỗi Tánh. Bởi tôi không có ai để giúp đỡ tôi trong lúc này.
– Giúp đỡ? Tôi giúp đỡ Nancy thì ai giúp đỡ tôi? Nancy không biết trở ngại tôi đã gặp còn to lớn gấp trăm ngàn lần bà gặp hôm nay nữa.
Bà Nancy nhìn Tánh với đôi mắt mờ lệ:
– Xin Tánh đừng hiểu lầm tôi. Người Mỹ thường sống sòng phẳng.
Tánh hơi chùng lòng. Sự thật là vậỵ Đông Phương và Tây Phương vẫn không bao giờ gặp nhau. Người Tây phương họ sống bằng lý trí nhiều hơn tình cảm. Bởi vậy hôm nay người nghị sĩ Mỹ một thời là tù binh, đã là người tiền phong cổ xúy cho việc bang giaọ. Với ông ta bây giờ là vai trò của đất nước ông, lá cờ của xứ sở ông, sức mạnh về kinh tế của Mỹ trong tương laị..Đến đây, dôi vai của bà Nancy bật run.
– Tánh hẳn biết cái project tôi vẫn chưa làm xong. Chắc tôi sẽ bị đuổi. Tôi muốn giữ cái job này, nhưng không một ai cho tôi một cơ hội. Tôi bị bỏ rơi. Dù sao tôi vẫn là đàn bà…
Lời thổ lộ của bà là lời thổ lộ của kẻ bị thua cuộc. Từ chương kinh điển đôi khi không thể giúp đỡ gì thực tế. Bà Nancy đã thấy được sự thật. Nhưng bây giờ thì đã quá muộn. Bà đang chới với bấu viú như một người đang cố tìm chiếc phao. Chiếc phao ấy là ông thầy dạy về ngôn ngữ Cobol ở một trường đại học chuyên nghiệp. Nhưng ông thầy đã không thể giúp gì hơn. Và cuối cùng, chiếc phao là chàng. Lúc này Tánh chỉ cần một cái nắm tay, một lời ngọt ngào, là Tánh có thể trở thành một gã đàn ông của bà. Nhưng chàng đã chống cùng cơn cám dổ. Lý trí cho chàng biết về cái job, mái nhà, chiếc xe, cho cả gia đình Tánh. Bởi vậy Tánh đã đứng dậy, giả vờ quên một cái gì đó, để tránh đôi mắt màu xanh mời mọc:
– Xin lỗi Nancy tôi cần phải trở về phòng. Có một vài thứ tôi cần tìm.
oOo
Hai ngày hôm sau, Tánh không còn thấy bà Nancy như thường lệ nữa. Khi qua phòng làm việc của bà, bảng tên vẫn còn gắn trên vách, nhưng trong phòng thì trống trơn. Con Carol nói là bà đã nhận giấy sa thải hôm qua. Mắt nó sáng lên, ánh một vẽ vui mừng. Hết rồi những lời xầm xì. Hết rồi những lời cảnh cáo. Từ đây Tánh yên tâm không còn bị săn đuổi nữa. Tánh là một người tự do không hơn không kém.
Sau khi bà Nancy bị đuổi một ít lâu, một ngày cả bọn nhận điện thư nói về sự tái tổ chức của công ty. Điện thư khuyến khích nhân viên về hưu non, hay kiếm việc ngoài hãng. Đó là dấu hiệu của một tương lai ảm đạm cho mọi người. Và cuối cùng, việc gì đến đã đến.Hãng của Tánh được bán cho hãng X. Và nhân viên phải trải qua một cuộc phỏng vấn trước khi họ trở thành những nhân viên chính thức của hãng mới.
oOo
Nhưng câu chuyện không phải đơn giản như Tánh nghĩ. Không một ai trong nhóm lại tin rằng, hôm nay, hai năm sau, bà Nancy lại trở về, ngồi trong phòng để đợi từng người bước vào để bà phỏng vấn. Không ai có thể tin rằng bà đã được hãng X mướn sau khi bà bị đuổi. Con Carol, thằng Pat, thằng Jim,Tánh…nhìn nhau không nói. Con Carol buồn nhìn ra ngoài cửa. Còn Tánh, thèm hơn bao giờ, được trở lại như ngày nào, ngồi bên bà Nancy, làm bài cho bà, giảng hết tình cho bà, hay an ủi bà, vui buồn cùng bà… Nhưng bây giờ, tất cả đã quá muộn…
