Chỉ có hai lần trước công chúng, vị tổng thống thứ 44 của Hoa Kỳ lên tiếng ca ngợi vị tổng thống thứ 43.
Trong 7 năm qua - tính từ ngày ông bắt đầu xuất hiện ở chính trường quốc gia trong vai trò thượng nghị sĩ đại diện cho tiểu bang Illinois ở tòa nhà Quốc Hội Liên Bang - Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama đã nhắc đến người tiền nhiệm George W. Bush cả ngàn lần qua những bài phát biểu ông đọc trước công chúng, qua những cuộc họp với những thành viên nòng cốt và những người ủng hộ trong đảng Dân Chủ, hoặc qua những phiên họp với các cố vấn về chính sách đối nội cũng như đối ngoại ông thấy cần phải thực hiện.
Tổng Thống Barack Obama (trái) và cựu Tổng Thống George W. Bush tại lễ khai trương Thư Viện Tổng Thống George W. Bush tại Dallas, Texas, hôm Thứ Năm. (Hình: Alex Wong/Getty Images)
Tựu trung, những phát biểu ông Obama đưa ra để nói với ông “W” đều mang ý nghĩa tiêu cực. Ngay từ lúc còn là thượng nghị sĩ, ông lên tiếng chỉ trích cuộc chiến Iraq “là cuộc chiến sai lầm, sẽ bị lịch sử lên án,” đến khi ra tranh cử tổng thống ông cam kết “một trong những điều tôi sẽ làm ngay sau khi vào Tòa Bạch Ốc là rút quân về nước trong thời hạn sớm nhất.” Về mặt chính trị, ông cho rằng “Washington không làm được việc vì chính sách của ông Bush,” hứa hẹn sẽ thay đổi “cái nhìn và cách hoạt động” của chính trường thủ đô. Trong lãnh vực kinh tế, ngay trong bài diễn văn đọc tối đắc cử nhiệm kỳ đầu ông đã bảo với mọi người “di sản tôi nhận lãnh (từ ông Bush) quá nặng nề,” sau đó nhiều lần bảo thêm “kinh tế khó khăn, èo uột không phải vì tôi.”
Ngay cả khi nhờ Cựu Tổng Thống Bill Clinton đọc bài diễn văn đề cử trước Ðại Hội Ðảng Dân Chủ hồi cuối mùa Hè năm ngoái ông cũng nhắc nhở phải thêm vào câu “chẳng ai có tài cán để giải quyết gánh nặng kinh tế mà ông nhận lãnh (từ ông Bush) chỉ trong một nhiệm kỳ.” Ông Obama đổ hết trách nhiệm cho ông W, tới mức độ những cuộc thăm dò cử tri trước bầu cử 2012 cho thấy người dân Mỹ tin rằng “thời kỳ đổ lỗi cho người khác đã qua, đã đến lúc ông Obama phải làm việc vì quyền hành đang nằm trong tay của ông.”
Nếu những lời phát biểu công khai đó của vị tổng thống Dân Chủ được xem là “nặng tay” với người tiền nhiệm Cộng Hòa, những gì nghe được từ những người thân cận nhất với ông cho thấy còn nặng nề hơn nữa. Trong phiên họp đầu tiên với ban tham mưu vận động bầu cử, ông bảo thẳng “nếu làm tổng thống để làm như ông ta (W) thì tôi không làm,” sau đó khi tiếp xúc với những người giúp tiền tranh cử, ông còn nói “tôi là người sẽ thay đổi, sẽ xây dựng lại những đổ vỡ mà ông W để lại sau 8 năm cầm quyền,” nhắc đi nhắc lại lời hứa hẹn “sẽ chấn chỉnh nền kinh tế tồi tệ” kèm theo một danh sách thật dài những điều ông nghĩ ông W đã làm sai - hay làm chưa đúng - và những kế hoạch sửa chữa ông sẽ làm nếu được cử tri tín nhiệm trong vai trò người lãnh đạo.
Chỉ có hai lần trước công chúng, vị tổng thống thứ 44 của Hoa Kỳ lên tiếng ca ngợi vị tổng thống thứ 43. Lần đầu hồi giữa năm ngoái khi ông W cùng gia đình trở lại Washington D.C. dự buổi lễ treo bức họa chân dung ở Tòa Bạch Ốc, hôm đó ông Obama nói rằng mặc dù quan điểm chính trị có khác nhau, nhưng “Tổng Thống George W. Bush và tôi cùng có chung ước muốn là nước Mỹ phải vững mạnh,” nhắc nhở mọi người đừng quên ông W đã lèo lái con thuyền quốc gia vượt qua sóng gió và thử thách “sau biến cố 11 Tháng Chín 2001.”
Lần thứ nhì mới ngày hôm qua trong buổi lễ khánh thành thư viện của ông W ở Dallas, ông Obama liệt kê những điều ông W đã làm được trong thời gian nắm quyền, từ chuyện hợp tác với Quốc Hội để cải tổ hệ thống giáo dục, xã hội, cho tới chính sách về ngoại giao, nhấn mạnh đến chương trình trợ giúp Phi Châu phòng chống HIV/AIDS được đẩy thật mạnh khi ông Bush còn ở Tòa Bạch Ốc. Bên cạnh đó, đương nhiên vẫn là các nỗ lực vượt bực cùng với những quyết định kịp thời ông Bush đã đưa ra ngay sau biến cố 11 Tháng Chín, nhấn mạnh tới những gì ông Bush đã làm khi muốn cải tổ luật di trú để “nước Mỹ là một quốc gia thượng tôn luật pháp và là quốc gia của người di dân.” Vẫn theo ông Obama, nếu luật cải tổ di trú mọi người đang trông chờ được Thượng và Hạ Viện thông qua, “thành quả này, phần lớn, nhờ vào công sức của Tổng Thống George W. Bush.”
Ðiều ông Obama tranh không nói đến là 2 cuộc chiến và kinh tế, ông cũng chẳng nói gì đến một phần chính sách được bắt đầu dưới thời W mà ông đang tiếp tục thực hiện, từ việc sử dụng máy bay không người lái để truy kích khủng bố ở nước ngoài - trong đó có cả quyết định tiêu diệt những công dân Mỹ đang hoạt động chung với al-Qaeda ở ngoại quốc, hay chuyện đưa thêm quân vào Afghanistan hồi 2009 để “ổn định tình hình” như ông Bush từng làm đối với chiến trường Iraq hồi 2007.
Lấy chương trình sử dụng máy bay không người lái để truy kích khủng bố làm thí dụ. Ông W dùng loại máy bay này từ năm 2004 cho đến 2009, chỉ thị thực hiện 49 phi vụ trong đó 48 phi vụ ở vùng biên giới Pakistan-Afghanistan và 1 phi vụ ở Yemen. Từ khi nhậm chức đến giờ ông Obama cho phép quân đội thực hiện 379 phi vụ, trong đó có 72 phi vụ ở Yemen. Phúc trình của viện nghiên cứu New America Foundation cho biết thành quả đạt được là bắn hạ gần 3,000 tên khủng bố, chỉ riêng ở Yemen đã giết được 1,000 tên hợp tác hay hoạt động theo chỉ thị của al-Qaeda.
Ông Peter Feaver, cựu phụ tá đặc trách an ninh quốc phòng dưới thời Tổng Thống Clinton và Tổng Thống George W. Bush, cho rằng những điều ông Obama đang làm và rất thành công “chính là những điều được khởi đầu và cũng thành công chẳng kém từ thời ông Bush.” Chuyên gia James Phillip của Viện The Heritage Foundation nhắc lại từ đầu, ông Bush đã nói phải dùng máy bay không người lái để truy kích khủng bố ở những địa điểm Hoa Kỳ khó có thể đưa quân đến, “chính sách này được ông Obama tận dụng và đem lại kết quả tốt không ngờ,” Thượng Nghị Sĩ Cộng Hòa Lindsey Graham bảo “nhiều người ngạc nhiên” khi thấy ông Obama thường chỉ trích ông Bush nhưng lại sử dụng kế hoạch quân sự của ông Bush, “riêng tôi, tôi chẳng ngạc nhiên mà còn chúc mừng quyết định thật sáng suốt của Tổng Thống Obama.”
Ngay chuyện nợ nần, 2 vị tổng thống Dân Chủ và Cộng Hòa cũng giống nhau: ông Bush vay đã nhiều để cho vào 2 cuộc chiến, ông Obama vay còn nhiều hơn, dù trong lúc vận động tranh cử ông Obama từng chê bai ông Bush “thiếu trách nhiệm” khi để cho quốc gia lâm vào cảnh nợ nần, nhưng khi bị chỉ trích ông lại quay sang đổ lỗi, bảo phải vay tiền để giải quyết những khó khăn do ông Bush để lại.
