Các thành viên Twitter nhận ra là chữ M của TIME nằm ngay trên đầu ông Trump có vẻ như “hai cái sừng của ác quỷ.”
Trang bìa tờ Time, số loan báo Donald Trump là “Person of the Year” 2016. (Hình: Chụp lại từ Time Magazine)
Tổng thống Mỹ tân cử Donald Trump, nhà tỷ phú kinh doanh địa ốc chưa từng có kinh nghiệm hoạt động chính trị, đã thu hút sự chú ý của toàn thế giới qua một cuộc tranh cử nhiều bất bình thường và cuối cùng đi đến thành công, được tạp chí Time chọn làm “Nhân Vật Của Năm 2016.”
Theo truyền thống bắt đầu từ năm 1927, tạp chí nổi danh này chọn một cái gì tiêu biểu có ảnh hưởng nhất đến thời sự trong năm, để gọi là “Person of the Year,” mặc dầu không nhất định phải là một cá nhân, mà có thể là một tập thể hay một sáng kiến, một ý tưởng đặc biệt, hoặc một trào lưu nào đó.
Năm nào cũng đều có những bất đồng ý kiến và tranh cãi về chọn lựa của tờ Time, nhưng nhật báo New York Times cho rằng năm nay không ai ngạc nhiên với sự chọn lựa như thế. Trong vòng 20 năm, trang bìa của Time đã 10 lần in hình ông Donald Trump. Năm 2016, tạp chí này có nhiều bài phóng sự, tích cực cũng như tiêu cực, viết về ông Trump. Tháng Giêng, ông là người “có tiểu sử đặc sắc nhất,” Tháng Tám, khi cuộc tranh cử của ông đi tới một giai đoạn thảm hại nhất, tờ tạp chí này hình in nơi trang bìa hình biếm họa bộ mặt ông Trump “đang chảy rữa” (melting down).
Tờ Independent nói rằng việc tờ Time phong ông Trump là nhân vật của năm làm rất nhiều người tức giận, trong khi những người ủng hộ ông Trump thì vui mừng coi đó như một thắng lợi lớn. Theo tờ báo này, những phản ứng ấy đều lạc hướng, vì cả hai giới người này đã không hiểu rõ ý nghĩa “Person of the Year” của Time. Tờ Independent giải thích rằng, tạp chí Time không vinh danh nhân vật họ chọn lựa mà chỉ “nhìn nhận rằng cá nhân ấy đã gây tác động lớn nhất về chính trị và (hoặc) văn hóa. Ðây là một người, một nhóm, một sự kiện hay một tư tưởng, ‘có ảnh hưởng lớn nhất trong năm,’ không phán đoán theo mẫu mực tốt nhất hay tệ nhất,” mà chỉ theo thực tế.
“Person of the Year” đầu tiên, năm 1927, là Charles Lindberg, phi công Mỹ đầu tiên bay qua Ðại Tây Dương. Năm ngoái là bà Thủ Tướng Ðức Angela Merkel vì chính sách mở cửa trong sự đối phó với cuộc khủng hoảng di dân ở Âu Châu. Năm 2014 là những người chiến đấu chống dịch bệnh Ebola. Có thể mọi người đều đồng ý với các chọn lựa ấy.
Hầu hết các tổng thống Mỹ từng được tạp chí Time chọn lựa. Tổng Thống Barack Obama hai lần là “Person of the Year,” năm 2008 khi ông thắng cử vẻ vang và năm 2012 khi ông tái đắc cử. Tổng Thống Franklin Roosevelt là người duy nhất ba lần được Time chọn. Những nhân vật nước ngoài như Mikhai Gorbachev, Ðặng Tiểu Bình, Vladimir Putin, Giáo Chủ Ayatollah Khomeini của Iran từng được tờ Time chọn. Nhưng các nhà lãnh đạo độc tài đầy tai tiếng, trong số đó có Adolf Hitler, Joseph Stalin, cũng đã là “Nhân Vật Của Năm” của Time.
Bà Nancy Gibbs, chủ bút tờ Time, viết: “Ðây là lần thứ 90 chúng tôi chọn ‘Person of the Year,’ người gây được ảnh hưởng lớn, tốt nhất hay xấu nhất, đối với những sự kiện trong năm. Vậy thì năm nay, đó là tốt nhất hay tệ nhất? Quốc gia chúng ta bất đồng ý kiến sâu sắc về câu trả lời. Nhưng năm 2016 là năm mà ông Trump nổi lên, năm 2017 là năm ông cầm quyền. Giống như các nhà lãnh đạo mới đắc cử, ông có cơ hội để thực hiện những lời hứa và thách thức sự mong đợi.”
Ông Trump tuyên bố trên chương trình “Today” của truyền hình NBC là “cảm thấy rất vinh dự được Time, tờ tạp chí có uy tín, phong tặng danh vị này.” Tuy nhiên, khi nói chuyện với những người ủng hộ tại Iowa trong khuôn khổ các chuyến đi “cám ơn cử tri,” ông tỏ ra không thích cụm từ “Person of the Year.” Theo lời ông nói: “Họ thường dùng cụm từ ‘Man of the Year,’ đúng hơn. Bây giờ Time dùng ‘Person,’ một từ chỉ con người chung chung, không xác định giới tính. Ðó là lối gọi có ‘điều chỉnh về chính trị.’ Phải không?”
Ông cũng phàn nàn về hàng chữ trên trang bìa tờ báo bên cạnh hình ông: “Donald Trump: President of the Divided States of America.” Ông tuyên bố tại Baton Rouge, Louisiana, hôm Thứ Sáu: “Tôi chưa là tổng thống. Tôi không chia rẽ đất nước này. Tôi sẽ tạo ra đoàn kết.”
Tờ Time chơi chữ khi viết tựa trên. Tên chính thức của nước Mỹ là “United States of America,” ở đây được thay bằng “Divided States of America,” “united” có nghĩa liên hiệp, thống nhất, đoàn kết trái với “divided” là phân hóa, chia rẽ. Có thể dịch là “Hiệp Chúng Quốc Mỹ Châu” và “Phân Liệt Quốc Mỹ Châu” (“chúng” và “liệt” đều có nghĩa là nhiều).
Tạp chí Time cố ý viết tựa đề ấy không có gì lạ.
Cuộc tranh cử tổng thống năm 2016 được coi là tồi tệ nhất trong lịch sử Mỹ, trong đó ông Trump đặt ra những tên lóng xấu xa, để hạ trực tiếp đối thủ. Ông cũng liên tiếp gây nên nhiều tranh luận bằng những phát biểu chống di dân, đả kích người Hồi Giáo và tỏ lộ sự thân thiện và gần gũi với những phần tử kỳ thị chủng tộc. Sự thắng cử của ông đưa đến một loạt các phong trào biểu tình phản đối trên toàn quốc. Thăm dò dư luận quần chúng mới nhất và nghiên cứu của Pew Research Center sau bầu cử cho biết ông chỉ được 34% tín nhiệm so với 60% chống, một mức tín nhiệm thấp nhất của các tổng thống từ trước đến nay khi bước vào Tòa Bạch Ốc.
Tờ Time nói rằng việc chọn ông Trump làm “Person of the Year” năm nay là kết quả của những sự thảo luận thẳng thắn và cởi mở, đồng thời là đơn giản nhất từ trước đến nay. Tuy nhiên, khi đề ra tựa đề như trên, chắc chắn tờ báo đã có sự cân nhắc trên mọi bình diện. Bà chủ bút Nancy Gibbs không che giấu mối hoài nghi về sự chia rẽ của nước Mỹ qua cuộc bầu cử. Bà viết: “Thành công trong sự thu hút cử tri ủng hộ bằng đường lối mị dân, dựa vào nỗi bất bình và sự sợ hãi của họ để vạch ra một văn hóa chính trị mới đánh đổ cái cũ. Ông Trump là ‘Nhân Vật Của Năm 2016’ của Time như thế.”
Theo tờ Business cho biết, cộng đồng mạng không ngạc nhiên với tờ Time về việc chọn ông Trump, nhưng lại hoài nghi ý đồ của tờ tạp chí này khi in hình ông trên trang bìa. Cũng không phải tựa đề “President of the Divided America” mà là hình ông Trump ngồi trên chiếc ghế bành trong tư thất ở Trump Tower. Các thành viên Twitter nhận ra là chữ M của TIME nằm ngay trên đầu ông Trump có vẻ như “hai cái sừng của ác quỷ.”
Tờ Time nhanh chóng phủ nhận có sự cố ý như thế.
Trong một bản thông cáo đưa lên mạng, tạp chí này nói rằng đây chỉ là sự tình cờ không có dụng ý gì khác. “Trong những số báo trước kia, chữ M và cái nhìn ra như cặp sừng hay đôi tai như thế đã thấy nhiều lần. Có thể hai lần thấy hình bà Hillary Clinton trong trường hợp đó, Tổng Thống Bill Clinton và Tổng Thống George W. Bush cũng vậy. Thậm chí, cả Ðức Giáo Hoàng Francis cũng vậy. Tổng cộng từ trước đến nay, ít nhất tìm thấy 35 lần trang bìa của Time đã có các hình tương tự.”
